1.Metin:

                Dekor:Küçük bir köy evinin avlusu.

                Geride:Avlunun sokak duvarı,bu duvardan sokağa açılan, tahtadan tek kanatlı, avlu kapısı.Kapı,ipi dışarıdan çekilen mandalla kapatılmıştır.Yanda,kapının demir kolu sarkar.

                Solda:Evin, kaba taştan örülmüş, sıvasız ön cephesi.Öne doğru evin giriş kapısı,kapının yanına yetiştirilmiş bir asma, kapının üstünden başlayarak geniş bir çardak halinde, boylu boyunca evin ön cephesini gölgeler.(…)

                Sağda ahır ile samanlığın kapısı,öne doğru bir ev fırını.Fırının önünde kuru bağ çubukları yığını.

                Ortada:Kuyu. Yaz ortaları. Akşamüstü.

                Perde açıldığı sırada sahne boştur. (…)

                Evin küçük oğlu Halil üç yıllık cezasını tamamlamadan hapisten kaçar.Köye, evlerine gelir.Avludaki fırının içine saklanır.O sırada bir bekçi ile jandarma onbaşısı Halil’i almaya gelirler.Bulamazlar.Fırının içine bakacakken Ana’nın elinde kibritle fırına yaklaştığını ve çubukları ateşlediğini görürler.

                ANA(Yavaşça)-Halil, çık oğlum gittiler…Çık seni göreyim.(Hareketlerine bir çabukluk gelmiştir.Fırının ağzından çubukları çeker alırken)Yüreğim yerinden oynadı.Çubukların kımıldadığını gördüm anladım.(Halil fırından çıkar, sarılırlar)Oğlum, Halil’im, yavrum.

                HALİL-Anam, tatlı anam…

                ANA-Sağ salimsin çok şükür, her yanın sağlam şükür…

                HALİL-Beni bağışla ana…(…)

2.Metin:

Mekan: Gelin odası... Arka planda yatak, oda genişçedir. Sahneye iki taraftan da giriş yapılabilir. Kapının biri selamlığa açılır. Odada Müştak Bey ve Hikmet Efendi ayaküstü konuşmaktadırlar.

Altıncı Sahne

Müştak Bey, Ziba Dudu,Habbe Kadın, Ebullaklaka,Batak Ese, Mahalleli

(…)MÜŞTAK BEY-Alamam efendim,Bunda bir yanlışlık var, zira bana nikah ettikleri kız bu değildir, bunun küçüğüdür.Ben onu isterim.

EBULAKLAKA-Hayır, sana nikah ettiğim büyük kızdır.

MÜŞTAK BEY-Değildir.

EBULAKLAKA-Vay!Sen beni de yalancı çıkarıyorsun haa ? Bu ne yüzsüzlüktür.

BATAK ESE- Efendi, biliyo musunuz ki ben bunun daha elerini bilürün..Durun size deyivereyin.Ben bekçi olduğumdan içün geceleri mahallede dolanurken buna çat pat çak sokak ortasında ırast geliyorun. Bir kere kendiceğine nereden geliyorsun diye soracak oldum,bana ne garşuluk verse eyü , taratordan geliyon,  demesün mü?Bu beni masharalığa alma değül de ne demektir. Bakın şu ahmağa!..

MÜŞTAK BEY-Vay ferasetli adam vay!...

BATAK ESE-Feres atlı adam sensin. Terbiyesiz, bana kotu laf söyleyip durma.Şimdi sana kotu laf demeyü gösterürün.(…)

1-a)Yukarıdaki tiyatro metinlerini içerikleri bakımından karşılaştırınız(6p)…………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………

b)Yukarıdaki metinleri, zaman, mekan, dekor tanıtımından hareketle  sahne tekniği bakımından karşılaştırınız(14p).....

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………………………………….

c) 2. Metinde altı çizili bölümde Tanzimat tiyatrosu ile ilgili hangi özelliklere ulaşılabilir?Yazınız.(10p) ……………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

2-

• Vatan Yahut Silistre adlı oyundan sonra halk arasında milli duyguların uyanması ve N.Kemal’in sürgüne gönderilmesi
• Bursa’daki Gedikpaşa Tiyatrosunun 2.Abdülhamit döneminde yıktırılması
• -Tiyatro oyunlarının sahnelenmesinin yasaklanması

Yukarıda verilen özelliklerden hareketle Namık Kemal’in “Ahlak bakımından tiyatronun hizmeti; gazetelerden, kitaplardan daha fazladır. Tiyatro millete verilmek istenen mesajların en dinamik aracıdır.” sözüyle vurgulanan Tanzimat tiyatrosunun en belirgin özelliği nedir? Yazınız(10p)……………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………

3- Aşağıdaki cümlelerin karşısına doğru ise (D), yanlış ise (Y) yazınız.(12p)

• (  )Tanzimat Edebiyatında hem düzyazıyla hem de manzum olarak yazılmış tiyatro eserleri vardır.
• (  )Sahnelenen ilk tiyatro eserimiz Şinasi’nin Şair Evlenmesi adlı eseridir.
• (  )Tanzimat Döneminde Divan şiiri   konularını Namık Kemal, Şinasi, Ziya Paşa gibi şairler değiştirememiş,   Abdülhak Hamit değiştirmiştir.
• (  )Tanzimat Dönemi roman ve hikâyesi dönemin şiirlerine göre oldukça sade bir dille yazılmıştır.
• (  )Tanzimat Döneminde tiyatro türünün ilk örnekleri sahnelenmek için sonraki örnekleri ise çoğunlukla okunmak için yazılmıştır.
• (  )Tanzimat Dönemi roman ve hikayesinde mekan olarak Anadolu’ya yöneliş görülür.

4-                                                           3.Metin

Orada kime rastgelse iyi? Felatun Bey’e!

Adam bırak şu aşağılık adamı be!

Nasıl bırakırız. Hikâyemizin yarısına ortak olan bir kimseyi nasıl terk ederiz?

O hoppayı bu hikâyeye hiç bile katmamalıydı.

Öyle gerekirdi ama nasıl olmuşsa katmış bulunduk. Hem Felatun Bey’e bu tavır neden gerekti. Yoksa adamın şu alafrangalığını çekemez mi oldunuz. Eğer Felatun Bey olmamış olsaydı mayonez konusu çıkar mıydı ortaya? Ya otel C. öyle zengin bir alafranga Osmanlı görebilir miydi?Batasıya gittikten sonra neye yarar?

  4.Metin

Derin bir uykudan uyandığı zaman kendisini bilmediği bir evin, bilmediği bir yatağın içinde buldu. Karşısında zamanın geçerken bıraktığı izlerle buruşmuş bir ihtiyar çehre, bir ihtiyar kadın, kendi nuru bitmeye fakat ruhun hafif ziyası aksetmeye başlamış tatlılık ve şefkat dolu gözlerini çocuğa dikmiş, titreyen elleriyle ilaç veriyordu.(…)Çocuk, yatağın içinde kalkıp da arkasını yastığa dayadığı ve yanına koydukları bebeği kucağına aldığı zaman ihtiyar kadınla konuşmaya başladı.

3. Metinde yazarın okuyucuyla konuşurmuş gibi ve kahramana tek yönlü bakan bir anlatım yolunu izlemesi, 4. Metinde ise yazarın gözleme dayalı bir betimleme yolunu seçmesini ve kahramanlara bakışını etkilendikleri akım ve gelenek yönünden değerlendiriniz. (16p)……………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

5-Aşağıdaki cümlelerde geçen boşlukları uygun bir şekilde doldurunuz. (20p)

a) Ziya Paşa ve Namık Kemal arasında Türk Edebiyatının kaynakları üzerine  başlayan edebi tenkit  geleneği Recaizade Mahmut Ekrem’in ……………..…….ve …………………………’in ……………………. adlı eserleriyle devam etmiştir.

b)Tanzimat döneminde sanatçılar şiirde………………………….., romanda ………………………. ve…………………tiyatroda ise ………………. akımının etkisi altında kalmışlardır.

c)…………………………. “Halk için roman” düşüncesiyle popüler roman geleneğini başlatmış bu geleneği ondan devralan Hüseyin Rahmi Gürpınar Daha başarılı bir şekilde devam ettirmiştir.

d)Ziya Paşa ……………….. adlı eserinde halk şiirini övmüş ve şiir geleneğimizin halk şiiri olduğunu belirtmiş ancak ……………

adlı eserinde daha önce savunduklarıyla çelişerek  Divan şairlerinin şiirlerini toplamıştır.

6-Aşağıda verilen özelliklerin karşısına gerekli bilgiyi yazınız.(12p)

A)Akıl ve sağduyuya önem veren bu akımın kaynağı eski Yunan ve Latin edebiyatlarıdır.  ( ……………………….)

B)Edebiyatımızda Moliere’den yaptığı çeviri ve uyarlamalarla tiyatro türünün gelişmesine Direktör Ali Bey ve Güllü Agop ile birlikte büyük hizmette bulunmuş yazar ve devlet adamıdır. (…………………………)

C)Çamlıca tasvirleriyle dikkat çeken Realizm etkisinde yazılmış eserde Bihruz Bey’in kişiliğinde alafranga yaşam düşkünlüğü ve züppelik derecesine varan Batı hayranlığı eleştirilir. (………………….)

D)Edebiyatımızın ilk romanını yazan yazar , dilbilgisi alanındaki çalışmalarıyla da dikkat çeker, Kamus-ı Türki bugün bile kullanılan çok önemli bir sözlük çalışmasıdır. (………………………..)

E)Türk Edebiyatının ilk natüralist romancılarından biri olarak bilinen yazar, psikolojik tahlilleri ile dikkat çeken ilk roman Zehra ve ilk köy romanı olan Karabibik’i de yazmıştır. (…………………………)

F) Konuları tarihten, dini ve milli özellikler taşıyan Shakespeare etkisi taşıyan tiyatrolar da yazan sanatçı asıl ününü şiirlerinden alır. Özellikle karısının ölümü üzerine yazdığı Makber adlı şiir hala sevilerek okunan bir şiirdir.Sahra adlı şiiri ise Tanzimat Döneminin ilk pastoral şiiri olma özelliği taşır.(…………………………)

NOT:Süre 45’dır. Yazım ve noktalama puanlamaya dahildir.                                                                                     Başarılar…

                                                                                                                                                                                 Behçet GÜRBÜZ

                                                                                                                                                                                 Türk Dili ve Edb. Öğrt.