Adı Soyadı :

Sınıfı          :

Okul No     :

2006-2007 Eğitim-Öğretim Yılı Bafra Lisesi 10 Sosyal B Sınıfı Türk Edebiyatı Dersi

Birinci Dönem İkinci Yazılı Sınav Sorularıdır.

Veysel bu gurbetlik kâr etti cana

Karıştır göçünü ulu kervana

Gün geçirip fırsat verme zamana

Sakın uzamasın yol deyi yazmış

Âşık Veysel   

S. 1. Yukarıdaki şiiri şekil bakımından (ölçü, nazım birimi, uyak şeması, kafiye ve redif) inceleyiniz. (2+2+2+2+2= 10 P)

S. 2. Birinci sütunda Türk destanların adları, ikinci sütunda bu destanların sahibi olan Türk devletlerinin adları verilmiştir. Bu destanların kime ait olduğunu tespit ettikten sonra, o devletin  önündeki harfi ilgili destanın solundaki parantez içine yazınız. (2+2+2+2+2= 10 P)

      I. Sütun                                                                            II. Sütun

(  ) Gılgamış                                                                          A Uygur

(  ) Şu                                                                                    B Hun

(  ) Ergenekon                                                                       C Saka

(  ) Türeyiş                                                                             D) Sümerler

(  ) Oğuz Kağan                                                                    E) Göktürk

İlahi öküş hamd ayur men sanga                   (İlâhi, pek çok hamdederim sana)

Sening rahmetingdin umar men onga            (Senin rahmetinden hayır umarım)

Bilig birle bilnür törütgen                              (Bilgiyle bilinir yaratan Tanrı)

Biligsizlig içre kanı hayr yidi                         (Bilgisizlikten nerde, gören hayrı?)

Bilig bilmegendin bir ança budun                 (Bilgi bilmemekten nice insanlar)

Özelgin but itip idim bu tidi                          (Elleriyle put yapıp rabbim dedi)

S. 3. Yukarıda Atabet’ül Hakayık adlı eserden alınan bölümlerden hareketle, bu eserin nazım birimini, ölçüsünü, yazarının adını, Atabet’ül Hakayık’ın ne anlama geldiğini ve eserde nelerden bahsedildiğini yazınız. (2+2+2+2+2= 10 P)

Nazım birimi:

Ölçüsü:

Yazarın adı:

Atabet’ül Hakayık’ın ne anlama geldiği:

Eserde nelerden bahsedildiği:

S. 4. Aşağıdaki cümleleri okuyunuz. Cümledeki bilgi doğruysa “D”, yanlışsa “Y” yazınız. (2+2+2+2+2=10 P)

a) (...) Kutadgu Bilig alegorik bir eserdir.

b) (...) Orhun Yazıtları söylev niteliği taşımaktadır.

c) (...) Orhun Yazıtları 1893 yılında İngiliz dil bilimci Thomsen tarafından okunmuştur.

d) (...) Orhun yazıtları Çin’de bulunmaktadır.

e) (...) Dinî-Tasavvufî halk şiiri Yusuf Has Hacip ile başlamaktadır.

S. 5. Divanı- Lügat’it Türk’ün yazılış amacı nedir? Yazınız. (5+5= 10 P)

S. 6. İslamiyet öncesi Türk edebiyatı ile İslamiyet etkisindeki Türk edebiyatını (nazım birimi, ölçü, kullanılan dil, alfabe ve konu bakımından karşılaştırınız. (2+2+2+2+2= 10 P)

İslamiyet öncesi Türk edebiyatı      İslamiyet etkisindeki Türk edebiyatı

Nazım birimi:

Ölçü:

Kullanılan dil:

Alfabe:

Konu:

S. 7. Aşağıdaki cümlelerde noktalı yerleri doldurunuz.

a) Köktürk Yazıtları ……… yüzyılda ………………………….. devleti tarafından dikilmiştir. Türklerin bilinen ilk alfabesi olan …………….. …………………….. ile ……………. Tigin tarafından yazılmıştır. (1+2+2+1= 6 P)

b) Bir kimsenin ölümü üzerine duyulan üzüntüyü ve acıyı anlatmak için yazılan şiirlere İslâmiyet öncesi Türk  edebiyatında …………….., Halk edebiyatında …………………… Divan edebiyatında ise …………… adı verilir. (1+1+2= 4 P)

S. 8. Kutadgu Bilig’den alınan aşağıdaki beyitlerin karşısına Kutadgu Bilig’deki kişilerden hangisine ait olduğunu yazınız. (3+3+4= 10 P)

Ked öglüg kerek hem biligli ukuş      (Çok zeki ve aklı bilir olmalı) …………………………...

Biliglig kişining yagısı öküş               (Bilgili kişinin çoktur düşmanı)

Törüdi ikigü manga bir sanı               (Kanunda benim için birdir hepisi) ……………………

Keserde adın bulmagay ol mini         (Hüküm verirken fark bulmaz birisi)

Kişike kerek tegme yirde biliş           (Kişiye gerektir her yerde tanış) …………………………

Biliş birle itlür kamug türlüg iş          (Tanıdıkla görülür her türlü iş)

S. 9. Mesnevi nazım şeklini 5 madde ile açıklayınız. (2+2+2+2+2= 10 P)

S. 10. İslamiyet öncesi Türk edebiyatı kaça ayrılır, hangi ürünlerden meydana gelir? Şema ile açıklayınız. (3+3+2+2= 10 P)

Başarılar dilerim. 06.12.2006                                                                        

                                                                                                               Fehim YILMAZ  

                                                                                                          Türk Dili ve Edb. Öğrt.

2006-2007 Eğitim-Öğretim Yılı Bafra Lisesi 10 Sosyal B Sınıfı Türk Edebiyatı Dersi

Birinci Dönem İkinci Yazılı Sınav Soruları Cevap Anahtarıdır.

C. 1.

a –––– cana                            “-an” sesleri tam uyak

a –––– kervana                       “-a” sesi redif

a –––– zamana                       Nazım birimi: Dörtlük

b –––– yol deyi yazmış          Ölçü: 6+5= 11’li hece ölçüsü

C. 2    

 I. Sütun                                                                                 II. Sütun

(D) Gılgamış                                                                         A Uygur

(C) Şu                                                                                    B Hun

(E) Ergenekon                                                                                   C Saka

(A) Türeyiş                                                                            D) Sümerler

(B) Oğuz Kağan                                                                    E) Göktürk

C. 3.

Nazım birimi: Dörtlük ve beyit.

Ölçü: Aruz ölçüsü

Yazarın adı: Edip Ahmet Yükneki

Anlamı: Gerçeklerin (hakikatlerin) eşiği

Konusu: Eser, dinî ögelerden bahseder (Allah’tan, peygamberden, Dört Halife’den vb.)

C. 4.

a) (D) Kutadgu Bilig alegorik bir eserdir.

b) (D) Orhun Yazıtları söylev niteliği taşımaktadır.

c) (Y) Orhun Yazıtları 1893 yılında İngiliz dil bilimci Thomsen tarafından okunmuştur.

d) (Y) Orhun yazıtları Çin’de bulunmaktadır.

e) (Y) Dinî-Tasavvufî halk şiiri Yusuf Has Hacip ile başlamaktadır.

C. 5. Türkçenin de Arapça kadar gelişmiş bir dil olduğunu kanıtlamak için yazılan eser, Araplar’a Türkçe’yi öğretmeyi amaçlamaktadır.

C. 6.

İslamiyet öncesi Türk edebiyatı                                İslamiyet etkisindeki Türk edebiyatı

Nazım birimi: Dörtlük                                               Beyit ve dörtlük

Ölçü: Hece                                                                Aruz ve hece ölçüsü

Dil: Halkın kullandığı öz Türkçe                               İslamiyetin etkisi ile Arapça ve Fasça

Alfabe: Göktürk ve Uygur alfabesi                           Uygur ve Arap alfabesi

Konu: İslamiyet öncesinde verilen ürünlerde Türk milletinin yaşayışını, inançlarını, üzüntülerini, sevinçlerini vb. görmekteyiz. İslamiyetin kabulüyle beraber İslami unsurlar (Allah, peygamber, melek vb.) eserlere girmiştir.

C. 7.

a) 8. – II. Göktürk (Kutluk Devleti) – Göktürk Alfabesi – Yollug

b) Sagu – ağıt – mersiye

C. 8. Ögdülmüş – Kün Togdı – Ay Toldı

C. 9.

- Aynı vezinde ve her beyiti kendi arasında kafiyeli olan nazım şekline denir.

- Kafiye örgüsü, aa, bb, cc, dd, ee... dir.

- Mesneviler öğüt verici veya bir olayı anlatan uzun şiirlerdir.

- Bu şiirlerde savaş, aşk, din ve tasavvuf konularıyla birlikte, çeşitli toplumsal konular da işlenir.

- Mesnevide anlam beyit içerisinde tamamlanır. Anlam bir beyitten başka bir beyite geçmez; ancak beyitler arasında konu bütünlüğü vardır

- Aruzun kısa kalıpları ile yazılır

- Her beyit kendi arasında uyaklıdır.

- Divan edebiyatında bugünkü anlamda roman ve hikaye yoktu. Mesneviler bir bakıma bu türlerin yerini tutuyordu.

- Beş mesneviyi bir araya getiren eserlere Hamse denir.

- Türk edebiyatında ilk mesnevi 11 yüzyılda Yusuf Has Hacip’in “Kutadgu Billig” adlı eseriyle başlar. En uzun mesneviyi Mevlana yazmıştır.

C. 10.

İslamiyet öncesi Türk edebiyatı:

1. Sözlü Edebiyat (Sav, sagu, koşuk, destan)

2. Yazılı Edebiyat

a) Göktürk Yazısı (Bilge Kağan, Kültigin, Tonyukuk Yazıtı)

b) Uygur Yazısı (Altun Yaruk, Sekiz Yükmek, Irk Bitig)

                                                                                                                      Fehim YILMAZ

                                                                                                                 Türk Dili ve Edb. Öğrt.

Adı Soyadı :

Sınıfı          :

Okul No     :

2006-2007 Eğitim-Öğretim Yılı Bafra Lisesi 10 Sosyal B Sınıfı Türk Edebiyatı Dersi

Birinci Dönem İkinci Yazılı Sınav Sorularıdır.

S. 1. Aşağıdaki cümlelerde noktalı yerleri doldurunuz.

a) Köktürk Yazıtları ……… yüzyılda ………………………….. devleti tarafından dikilmiştir. Türklerin bilinen ilk alfabesi olan …………….. …………………….. ile ……………. Tigin tarafından yazılmıştır. (1+2+2+1= 6 P)

b) Bir kimsenin ölümü üzerine duyulan üzüntüyü ve acıyı anlatmak için yazılan şiirlere İslâmiyet öncesi Türk  edebiyatında …………….., Halk edebiyatında …………………… Divan edebiyatında ise …………… adı verilir. (1+1+2= 4 P)

Veysel bu gurbetlik kâr etti cana

Karıştır göçünü ulu kervana

Gün geçirip fırsat verme zamana

Sakın uzamasın yol deyi yazmış

Âşık Veysel   

S. 2. Yukarıdaki şiiri şekil bakımından (ölçü, nazım birimi, uyak şeması, kafiye ve redif) inceleyiniz. (2+2+2+2+2= 10 P)

S. 3. Kutadgu Bilig’den alınan aşağıdaki beyitlerin karşısına Kutadgu Bilig’deki kişilerden hangisine ait olduğunu yazınız. (3+3+4= 10 P)

Ukuşluk kerek hem biliglig kerek      (Akıllı ve bilgili olmak gerek) …………………………..

Akılık gereg hem siliglig kerek          (Cömert ve yumuşak davranmak gerek)

Munu men me körgil könilik törü      (İşte bak ben doğruluk ve kanunu ……………………….

Törü kılkları bu baka tur körü            (Kanunun özellikleri bunlardır, dikkat et)

Kişike kerek tegme yirde biliş           (Kişiye gerektir her yerde tanış) …………………………

Biliş birle itlür kamug türlüg iş          (Tanıdıkla görülür her türlü iş)

S. 4. Mesnevi nazım şeklini 5 madde ile açıklayınız. (2+2+2+2+2= 10 P)

S. 5. İslamiyet öncesi Türk edebiyatı kaça ayrılır, hangi ürünlerden meydana gelir? Şema ile açıklayınız. (3+3+2+2= 10 P)

İlahi öküş hamd ayur men sanga                   (İlâhi, pek çok hamdederim sana)

Sening rahmetingdin umar men onga            (Senin rahmetinden hayır umarım)

Bilig birle bilnür törütgen                              (Bilgiyle bilinir yaratan Tanrı)

Biligsizlig içre kanı hayr yidi                         (Bilgisizlikten nerde, gören hayrı?)

Bilig bilmegendin bir ança budun                 (Bilgi bilmemekten nice insanlar)

Özelgin but itip idim bu tidi                          (Elleriyle put yapıp rabbim dedi)

S. 6. Yukarıda Atabet’ül Hakayık adlı eserden alınan bölümlerden hareketle, bu eserin nazım birimini, ölçüsünü, yazarının adını, Atabet’ül Hakayık’ın ne anlama geldiğini ve eserde nelerden bahsedildiğini yazınız. (2+2+2+2+2= 10 P)

Nazım birimi:

Ölçüsü:

Yazarın adı:

Atabet’ül Hakayık’ın ne anlama geldiği:

Eserde nelerden bahsedildiği:

S. 7. Birinci sütunda Türk destanların adları, ikinci sütunda bu destanların sahibi olan Türk devletlerinin adları verilmiştir. Bu destanların kime ait olduğunu tespit ettikten sonra, o devletin  önündeki harfi ilgili destanın solundaki parantez içine yazınız. (2+2+2+2+2= 10 P)

      I. Sütun                                                                            II. Sütun

(  ) Manas                                                                              A Uygur

(  ) Alp Er Tunga                                                                   B Hun

(  ) Bozkurt                                                                            C Saka

(  ) Göç                                                                                  D) Kırgız

(  ) Attila                                                                               E) Göktürk

S. 8. Aşağıdaki cümleleri okuyunuz. Cümledeki bilgi doğruysa “D”, yanlışsa “Y” yazınız. (2+2+2+2+2=10 P)

a) (...) Kutadgu Bilig Türk edebiyatında siyasetnâme türünün ilk örneğidir.

b) (...) Orhun Yazıtları söylev niteliği taşımamaktadır.

c) (...) Divânü Lügati’t Türk Türkçenin ilk dil bilgisi kitabıdır.

d) (...) Orhun yazıtları Moğolistan’da bulunmaktadır.

e) (...) Dinî-Tasavvufî halk şiiri Yusuf Has Hacip ile başlamaktadır.

S. 9. Divanı- Lügat’it Türk’ün yazılış amacı nedir? Yazınız. (5+5= 10 P)

S. 10. İslamiyet öncesi Türk edebiyatı ile İslamiyet etkisindeki Türk edebiyatını (nazım birimi, ölçü, kullanılan dil, alfabe ve konu bakımından karşılaştırınız. (2+2+2+2+2= 10 P)

İslamiyet öncesi Türk edebiyatı      İslamiyet etkisindeki Türk edebiyatı

Nazım birimi:

Ölçü:

Kullanılan dil:

Alfabe:

Konu:

Başarılar dilerim. 06.12.2006                                                                        

                                                                                                              Fehim YILMAZ

                                                                                                          Türk Dili ve Edb. Öğrt.

2006-2007 Eğitim-Öğretim Yılı Bafra Lisesi 10 Sosyal B Sınıfı Türk Edebiyatı Dersi

Birinci Dönem İkinci Yazılı Sınav Soruları Cevap Anahtarıdır.

C. 1.

a) 8. – II. Göktürk (Kutluk Devleti) – Göktürk Alfabesi – Yollug

b) Sagu – ağıt – mersiye

C. 2.

a –––– cana                            “-an” sesleri tam uyak

a –––– kervana                       “-a” sesi redif

a –––– zamana                       Nazım birimi: Dörtlük

b –––– yol deyi yazmış          Ölçü: 6+5= 11’li hece ölçüsü

C. 3. Ögdülmüş – Kün Togdı – Ay Toldı

C. 4.

- Aynı vezinde ve her beyiti kendi arasında kafiyeli olan nazım şekline denir.

- Kafiye örgüsü, aa, bb, cc, dd, ee... dir.

- Mesneviler öğüt verici veya bir olayı anlatan uzun şiirlerdir.

- Bu şiirlerde savaş, aşk, din ve tasavvuf konularıyla birlikte, çeşitli toplumsal konular da işlenir.

- Mesnevide anlam beyit içerisinde tamamlanır. Anlam bir beyitten başka bir beyite geçmez; ancak beyitler arasında konu bütünlüğü vardır

- Aruzun kısa kalıpları ile yazılır

- Her beyit kendi arasında uyaklıdır.

- Divan edebiyatında bugünkü anlamda roman ve hikaye yoktu. Mesneviler bir bakıma bu türlerin yerini tutuyordu.

- Beş mesneviyi bir araya getiren eserlere Hamse denir.

- Türk edebiyatında ilk mesnevi 11 yüzyılda Yusuf Has Hacip’in “Kutadgu Billig” adlı eseriyle başlar. En uzun mesneviyi Mevlana yazmıştır.

C. 5.

İslamiyet öncesi Türk edebiyatı:

1. Sözlü Edebiyat (Sav, sagu, koşuk, destan)

2. Yazılı Edebiyat

a) Göktürk Yazısı (Bilge Kağan, Kültigin, Tonyukuk Yazıtı)

b) Uygur Yazısı (Altun Yaruk, Sekiz Yükmek, Irk Bitig)

C. 6.

Nazım birimi: Dörtlük ve beyit.

Ölçü: Aruz ölçüsü

Yazarın adı: Edip Ahmet Yükneki

Anlamı: Gerçeklerin (hakikatlerin) eşiği

Konusu: Eser, dinî ögelerden bahseder (Allah’tan, peygamberden, Dört Halife’den vb.)

C. 7.     

I. Sütun                                                                                  II. Sütun

(D) Manas                                                                             A Uygur

(C) Alp Er Tunga                                                                  B Hun

(E) Bozkurt                                                                           C Saka

(A) Göç                                                                                 D) Kırgız

(B) Attila                                                                               E) Göktürk

S. 8.

a) (D) Kutadgu Bilig Türk edebiyatında siyasetnâme türünün ilk örneğidir.

b) (Y) Orhun Yazıtları söylev niteliği taşımamaktadır.

c) (D) Divânü Lügati’t Türk Türkçenin ilk dil bilgisi kitabıdır.

d) (D) Orhun yazıtları Moğolistan’da bulunmaktadır.

e) (Y) Dinî-Tasavvufî halk şiiri Yusuf Has Hacip ile başlamaktadır.

C. 9. Türkçenin de Arapça kadar gelişmiş bir dil olduğunu kanıtlamak için yazılan eser, Araplar’a Türkçe’yi öğretmeyi amaçlamaktadır.

C. 10.

İslamiyet öncesi Türk edebiyatı                                İslamiyet etkisindeki Türk edebiyatı

Nazım birimi: Dörtlük                                               Beyit ve dörtlük

Ölçü: Hece                                                                Aruz ve hece ölçüsü

Dil: Halkın kullandığı öz Türkçe                               İslamiyetin etkisi ile Arapça ve Fasça

Alfabe: Göktürk ve Uygur alfabesi                           Uygur ve Arap alfabesi

Konu: İslamiyet öncesinde verilen ürünlerde Türk milletinin yaşayışını, inançlarını, üzüntülerini, sevinçlerini vb. görmekteyiz. İslamiyetin kabulüyle beraber İslami unsurlar (Allah, peygamber, melek vb.) eserlere girmiştir.

                                                                                                                       Fehim YILMAZ

                                                                                                                  Türk Dili ve Edb. Öğrt.