ANKARA ÜNİVERSİTESİ GELİŞTİRME VAKFI OKULLARI ÖZEL LİSESİ

2009-2010 ÖĞRETİM YILI I. DÖNEM 11. SINIF TM GRUBU

TÜRK EDEBİYATI DERSİ III.. YAZILI SINAVI SORULARI

ZİBÂ DUDU – Efendim bu kızı mutlaka almalıdır.

EBULLAkLAKA – Almalı ya, almazsa ırzına leke sürmüş demektir. Öyle değil mi komşular?

MAHALLELİ – Hay hayyyy!

MÜŞTAK BEY – Alamam efendim. Bunda bir yanlışlık var, zira bana nikâh ettikleri kız bu değildir; bunun küçüğüdür. Ben onu isterim.

EBULLAKLAKA – Hayır sana nikâh ettiğim büyük kızdır.

MÜŞTAK BEY – Değildir.

EBULLAKLAKA – Vay sen beni yalancı çıkarıyorsun haa? Bu ne yüzsüzlüktür?

BATAK ESE – Efendi biliyo musun ki ben bunu daha nelerini bilürün. Durun size deyivereyin : Ben bekçi olduğumdan içün geceleri mahallede dolanurken buna çat pat çak sokak ortasında ırast geliyorun. Bi kere kendiceğine nereden geliyosun diye soracak oldum, bana ne garşuluk verse eyü, taratordan  (tiyatro)  geliyon demesun mu? Bu beni masharalığa alma değül de nedür?

MÜŞTAK BEY – Vay ferasetli adam vay !

BATAK ESE – Feres atlı adam sensin. Terbiyesiz. Bana kotu laf söyleyip durma. Şimdi sana kotu laf demeyu gösterurum.

1) Aşağıdaki soruları yukarıdaki metinden hareketle yanıtlayınız. ( 30 puan )

1- Yukarıdaki metin parçası hangi yazarın hangi eserinden alınmıştır ? ( 1 puan )

2- Yukarıdaki metin parçasında olay örgüsünü maddeler halinde yazınız. ( 2 puan )

3- Yukarıdaki eserin ana teması nedir ? ( 1 puan )

4-  Metin gelenek ilişkisi için ne söylenebilir? ( 3 puan )

5-  Metin parçasında söz edilenlerle dönemin gerçekliği arasında ne tür bir ilişki vardır ? Tanzimat Döneminin yaşama biçiminden hareketle yanıtlayınız. ( 3 puan )

6- Metnin  tümü göz önüne alındığında Müştak Bey tip midir karakter midir ? ( 1 puan )

7- Mekân ve zaman ifade eden ifadeler var mıdır ?  ( 1 puan )

8 -Yukarıdaki metin parçasından örneklerle bu metnin geleneksel tiyatroyla benzerliklerini yazınız. ( 5 puan )

9- Yukarıdaki metin O dönemin Osmanlı toplumuyla ilgili belge niteliği taşıyabilir mi ? Gerekçeleriyle yazınız. ( 5 puan )

10- Eserin  Türk edebiyatındaki yeri nedir ? ( 5 puan )

11- Yukarıdaki hangi ifadeler dönemin sosyal zihniyetini yansıtmaktadır ? ( 5 puan )

Felâtun – Oooo birader! Allah versin Allah versin! Kibarlık başka şey! Eski dostları göremez olurlar.

Râkım -   Estağfurullah birader! Bugün zihnim pek perişandır. Şu Ziklas’ın kızı yok mu? Büyüğü hani ya şu Can!

Felâtun – Evet, insanın canına sokacağı gelen Can değil mi?

Râkım – Bırak Allah’ı seversen! Kızcağız can üzerinde.

Felâtun – Ne için?

Râkım – Bilir miyim ben ne için? Galiba verem olmuş, aşk halidir diyorlar.

Felâtun – İşte gördün mü? Senin gibi feylozafların yapacağı iş bu kadar olur. İffeti muhafaza edelim, edebi muhafaza edelim diye böyle körpecik kızları verem ederler, bırakırlar. Bana alaka etmiş olsaydı da bak hiç verem olur muydu? Turp gibi yaşardı turp!

(…………. )

Jozefino – Ben inanmam ki Platon  Bey senin refikin (arkadaş) olsun. Zira refikin olsaydı senin gibi akıllı olurdu.

Matmazel Pollini yalnız kendi hesabına olarak Fransa’ya elli bin  franktan ziyade poliçe göndermiş.

Râkım – (Büyük bir üzüntü içinde ) Sana bir şey söyleyeyim mi  Jozefino ? Sizin bu Avrupa’nın fenaları iyilerinden  daha ziyade.

Jozefino – Ona şüphe mi ister? İşittiğime göre o Platon Bey’in üç yüz dört  yüz bin frank sermayesi varmış. Bu sermayenin gücüyle üç yüz dört yüz bin yıl geçinebilirdi. İnsan tabii ki para harcar; ama kazanmaya kudreti olur da harcar. Para kazanmaya başlar da harceder dediğimin sebebi şudur ki bazı adamlar  münevver olduğunu zanne-

derse de bu zan ellerindeki servetin bitmeyeceği hakkında olan zanları gibidir.

2) Aşağıdaki soruları yukarıdaki metinden hareketle yanıtlayınız. ( 40 puan )

1-Yukarıdaki metin parçası hangi yazarın eserinden alınmıştır ? ( 1 puan )

2- Felatun Bey ile Rakım Efendinin kişilik özelliklerinin ana başlıkları nelerdir ? ( 4 puan )

3- Olay örgüsü kaç olaydan oluşmuştur? ( 1 puan )

4- Birinci diyalogda yazar iki tip arasındaki zıtlığı, olaylara farklı yaklaşımlarını  Felatun Bey’e nasıl bir tavır sergileterek göstermiştir? Bu zıtlık hangi edebi akımda özellikle başvurulan bir yoldur? (  6 puan )

5- Eserin teması nedir?  ( 1 puan )

YANLIŞ BATILILAŞMA VE BUNUN OLUMSUZ SONUÇLARI

6- Jozefino’nun “Ona şüphe mi ister” diye başlayan diyalogun bütününde yazarın hangi tavrının izlerini saptayabiliriz? Yazar Jozefino’ yu niye böyle konuşturmaktadır?  ( 5 puan )

7- Metnin genelinde hangi tür anlatıcı konuşmaktadır. Yazar bu anlatıcıyı niçin özellikle kullanmıştır?  ( 3 puan )

8- Tanzimat romanının ilk örneklerinde de görülen “kahramanın adı ile karakteri arasındaki uyum”  bu eserde gösterilebilir mi? Bu soruyu,  Felatun Bey, Rakım Efendi, Canan  isimlerinden hareketle yanıtlayınız. ( 5 puan )

9- Bu eserdeki tema yine bu dönemdeki hangi yazarın hangi eseriyle örtüşmektedir? ( 3 puan )

10- Beyoğlu’nun mekân olarak seçilmesinin nedeni nedir? ( 3 puan )

11- Yazarın bu eserle iletmek istediği mesaj nedir? ( 3 puan )

12- Eserin dönemin sosyal gerçekliğiyle ilişkisini nasıl değerlendiriyorsunuz? ( 5 puan )

3) Aşağıdaki özelliklerin geleneksel Türk tiyatrosuna mı modern türk tiyatrosuna mı ait olduğunu parantezlere ( G)  veya ( M) yazarak belirleyiniz. ( 5 puan )

Sadece güldürü ögesi kullanılır. ( G  )

Belli temalar şive taklitlerine ve yanlış anlamalara bağlı olarak işlenir. ( G  )

Tiyatro çok yönlüdür. İnsanın duygularını tahlil eder, toplumun sorunlarını dile getirir. ( B  )

Kahramanlar  genellikle tip özelliği gösterir. ( G  )

Kahramanlar genellikle karakter özelliği gösterir. (   B )

4) Aşağıdaki cümlelerin karşısına yargılar doğru ise (D), yanlış ise (Y) yazınız. Yanlış yargıların doğru yanıtlarını da ekleyiniz. (Doğruları yazılmayan ya da yanlış yazılan sorulara puan verilmeyecektir. 5 puan )

Zavallı çocuk, Akif Bey, Gülnihal  Recaizade’nin roman geleneğiyle yazdığı eserlerdir. ( Y    )

Namık Kemal’in tiyatro kahramanlarının aşırı duygusallık ifade eden konuşmaları realizmden kaynaklanmaktadır. (  Y    )

Afife Anjelik, Çok Bilen Çok Yanılır Samipaşazade’nin şiir türünde eserleridir. (  Y   )

Macera-yı Aşk, Sabr ü Sebat, İçli Kız Abdülhak Hamit Tarhan’ın  komedileridir. (  Y  )

Âli Bey Ayyar Hamza ve Letafet operetini uyarlamıştır. (  D  )

5) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır? ( 4 puan )

    A) Tanzimat sanatçıları romantizm, realizm ve naturalizm akımından etkilenmişlerdir.

    B) Şinasi tarafından çıkarılan Tercüman- Ahval ilk özel gazetemizdir.

    C) Celalettin Harzemşah  Namık Kemal tarafından kaleme alınmış ilk tarihi romandır.                            

    D) Abdülhak Hamit’in tiyatroları oynanmak için değil, okunmak için yazılmıştır.

    E) Recaizade Mahmut Ekrem ilk realist romanı yazmıştır.

6) Aşağıdaki sanatçı- yapıt eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır? ( 4puan )

    A) Muallim Naci- Zemzeme 

    B) Ziya Paşa- Tahrib-i Harabat

    C) Samipaşazede Sezai- Letaif-i Rivayat

    D) Abdülhak Hamit-  Makber

    E) Namık Kemal- Tercümei Manzume

7) Aşağıdakilerin hangisi Tanzimat Dönemi sanatçıları için doğru değildir ( 4 puan )

    A) Tanzimat sanatçılarının hemen hepsi Batıcı, yenilikçidir.

    B) Aydınlanma devri isimlerinden Montesguie, J.J Rousseau Voltaire onları etkilemişlerdir.

    C) Edebiyat yolu ile halka ulaşmaya çalışmışlardır.

    D) Gelenek ile Batılı değerler arasında çelişkiye hiç düşmemişlerdir.

    E) Özellikle nesirde sade dili uygulamaya çalışmışlardır.

8) Aşağıdakilerin hangisi Tanzimat tiyatrosu için söylenemez? ( 4 puan )

A) Batı tiyatrosundan en önemli farkı doğaçlama icra edilmesidir.

B) Vatan yahut Silistre gösterilere yol açmış, “Yaşasın vatan, yaşasın millet haykırışları arasında  Namık Kemal  sahneye çıkarılmıştır.

    C) Ahmet Mithat da yazdığı tiyatro eserleriyle tiyatroya katkıda bulunmuştur.

    D) Ahmet Vefik Paşa, Direktör Ali Bey Tanzimat tiyatrosunu Molier’den yaptıkları çevirileriyle beslemişlerdir.

    E)Tanzimat edebiyatında eserlerinin sayısı bakımndan en verimli şahsiyet A.Hamit’tir.

 9) Aşağıdakilerin hangisi Tanzimat Dönemi roman ve hikâyesi için söylenemez? ( 4 puan )

     A) Türk okuyucusunun romanla tanışması Telemak’la olmuştur.

     B) Hikâye alanında ilk yerli ürün A.Mithat’ın Letaif-i Rivayat adlı eseridir.

     C) İlk yerli roman Şemsettin Sami’nin Taaşşuk-ı Talat ve Fıtnat adlı yapıtıdır.

     D) Sergüzeşt romantizm akımın doruklarında bir eserdir.

     E) Türk edebiyatında köy yaşamını konu alan ilk eser Karabibik’tir.