Dersin Adı

DİL VE ANLATIM 2

Sınıf

10. SINIFLAR

Ünitenin Adı/No

3. ÜNİTE: ANLATIM TÜRLERİ

Konu

3. COŞKU (LİRİK)  ve HEYECANA BAĞLI ANLATIM -ZAMİR (ADIL)

Önerilen Süre

8 DERS SAATİ  

Öğrenci Kazanımları/Hedef Davranışlar

Coşku ve heyecana bağlı metinlerin özelliklerini belirleme ve bu anlatım türlerinde metin oluşturma

1- Dinlediği ve okuduğu coşku ve heyecana bağlı anlatımla oluşturulmuş metinlerin ortak özelliklerini fark eder.

2- Bu metin ve metin parçalarında kimin duygularından söz edildiğini belirler.

3- Bu metin parçalarında hangi şahıs zamirlerinin daha çok kullanıldığını belirler.

4- Bu metin ve metin parçalarında kelimelerin ilk anlam değerlerinin dışında kullanılıp kullanılmadıklarını araştırır.

 5- Bu metinlerde kelimelerin duygu ve çağrışım değerlerini, imgelerin özelliklerini belirler.

6- Bu metinlerde ahenk ögelerini, ses benzerliklerini ve ses akışının özelliklerini belirler.

7- Bu metinlerde kelime ve cümle seviyelerinde tekrarlar olup olmadığını tartışır.

8- Bu anlatım üzerine kurulan metin türlerini belirler.

9- Bu anlatımlarla oluşturulmuş metinlerde söz ve söz öbeklerinin duygu değerlerini araştırır.

10- Bu anlatımlarla oluşturulmuş metinlerde duyguların nasıl ve niçin yorumlandığını gösterir.

 11- Bu anlatımlarla oluşturulmuş metinlerde cümlelerin özelliklerini belirler.

12- Bu anlatımlarla oluşturulmuş metinlerde dilin hangi işlevlerinden yararlanıldığını belirler.

13- Bu anlatımlarla oluşturulmuş metinlerin dilin hangi işlevi çevresinde oluştuğunu belirler.

14- Okuduğu ve dinlediği metinlerin kimin için yazıldığını araştırır.

15- Bu anlatımlarla oluşturulmuş metinlerin yazılış nedenlerini belirler.

 16- Bu anlatımlarla oluşturulmuş metinlerde parçaların ait olduğu bağlamı belirler.

17- Bu anlatımlarla oluşturulmuş metinlerde cümle kuruluşlarında ve cümleler arasındaki ilişkide dikkate değer özellikler olup olmadığını tartışır.

18- Bu anlatımlarla oluşturulmuş metinleri diğer anlatım türleriyle karşılaştırır. 

 19- Coşku ve heyecana bağlı anlatım türleriyle metin oluşturur.

Zamirlerin işlevlerini belirleme

1- Metinlerdeki zamirleri bulur ve bu zamirlerin kullanılma nedenlerini açıklar.

 2 Metinlerdeki şahıs zamirlerini bulur, bunların kullanılma nedenlerini açıklar.

3- Metinlerdeki işaret zamirlerini bulur, bunların kullanılma nedenlerini açıklar.

 4- İşaret zamiri ve işaret sıfatı olarak kullanılan kelimeleri ayırt eder,  aynı kelimenin hangi durumlarda sıfat ve zamir olarak kullanılabildiğini fark eder.

5- Metindeki belirsizlik zamirlerini bulur, bunların ifadeye kazandırdıklarını tartışır.

 6- Metindeki işlevlerine göre belirsizlik zamirleriyle belirsizlik sıfatlarını ayırt eder.

7- Metindeki soru zamirlerini bulur, bunların ifadeye kazandırdıklarını tartışır.

 8- Soru sıfatlarıyla, soru zamirlerini ayırt eder; hangi durumda aynı kelimenin sıfat veya zamir olarak kullanıldığını tartışır.

9- Metindeki zamirleri yapılarına göre sınıflandırır, özelliklerini açıklar

Ünite Kavramları ve Sembolleri/

Davranış örüntüsü

Öyküleyici (hikâye etme)   anlatım – isim (ad),betimleyici  (tasvir etme) anlatım -  sıfat(ön ad),  coşku (lirik)  ve heyecana bağlı anlatım -zamir (adıl), destansı (epik) anlatım  - emredici anlatım – fiil (eylem) /fiilimsi (eylemsi),  öğretici anlatım- açıklayıcı anlatım–tartışmacı anlatım ve kanıtlayıcı anlatım- zarf (belirteç), düşsel (Fantastique)  anlatım– gelecekten söz eden  anlatım- edat(ilgeç), bağlaç

Öğretme Öğrenme Yöntem ve Teknikleri

Problem çözme, soru cevap, tartışma, açıklama, canlandırma, gösterip yapma

Kullanılan Eğitim Teknolojileri-Araç, Gereçler ve Kaynakça

Ders kitabı, Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu İmla Kılavuzu

Öğretme –Öğrenme Etkinlikleri

Dikkat Çekme

Duygularınızı ifade ederken daha çok hangi metin türlerini kullanırsınız? Ya da hangi metinler sizi daha çok duygulandırır?

Güdüleme

Şu iki cümleden hangisinin daha etkili olduğunu söyleyiniz:

Sana ihtiyacım var.

Çiçeklerin yağmura ihtiyacı olduğu gibi, benim de sana ihtiyacım var.

Derse Geçiş                                                                

• Sessiz Gemi ve Otuz Beş Yaş, Gün Eksilmesin Penceremden şiirleri okutulur.

• Öğrenciler üç şiirin ortak özelliklerini bulurlar. Bu şiirlerde kimin ya da kimlerin duygularından söz edildiğini belirlerler. Hangi şahıs zamirlerinin daha çok kullanıldığını belirleyip; coşturucu anlatımda “ben” ve “biz” zamirinin hareket noktası durumunda olduğu sonucuna ulaşırlar.
• Okunan şiirlerde kelimelerin ilk anlam değerinin dışında kullanılıp kullanılmadığı sorulur, bu metinlerde kelimelerin duygu ve çağrışım değerlerini, imgelerin özelliklerini açıklamaları istenir. Bu anlatımlarla oluşturulmuş metinlerde söz ve söz öbeklerinin duygu değerlerini araştırır. [!] Heyecan, mutluluk veya mutsuzluk ifade eden; dinî duyarlılık, derin düşünce, yüceltme gibi hâlleri dile getiren söz öbeklerinin kullanılıp kullanılmadığı üzerinde durulur.
• Öğrenciler şiirler üzerinde ahenk ögelerini, ses benzerliklerini ve ses akışının özelliklerini belirler.
• Lirik anlatımda cümlelerin özellikleri şiir üzerinde gösterilerek ortaya konur. Dilin hangi işlevlerde kullanılabileceği ve bu anlatımın dilin hangi işlevi ile yapıldığı öğrencilere buldurulur. Bu anlatımla oluşturulan eserlerin yazılış amacı belirlenir.
• Bülbül ve Yok Gibi Yaşamak şiirlerinde geçen zamirleri öğrenciler bulurlar, bu zamirlerin hangi isimlerin yerine kullanıldığını belirlerler. Kitaptaki tabloyu doldururlar.
• Yaban metninde Boş bırakılan yerlere uygun zamirler getirmeleri istenir.
• Sen, Ben, O ve Dünyanın Bütün Çiçekleri metinlerindeki bağlamları ve metni oluşturan parçaların bağlamla ilişkisi öğrenciler tarafından ortaya konur.
• Aynı parçadaki zamirler tekil ve çoğul olarak ayrılır.
• Beni Unutma ve Bizim Memleket şiirlerindeki işaret zamirlerini öğrenciler bulur.13,14 ve 15.  etkinlik yapılarak işaret sıfatı ile işaret zamiri arasındaki fark vurgulanır.16. etkinlik yapılarak işaret zamirleriyle şahıs zamirlerinin farkı ortaya konur.
• İdeali Bulamadığım Zaman metninde soru zamirleri bulunur.
• Ankara, Küçük Ağa, Havuz Başı metinlerinde belgisiz zamirler buldurulur.21. etkinlik yapılır

Bireysel Öğrenme Etkinlikleri ( Ödev, deney)

” Öğrenciler, cümleler arasındaki ilişkilerde zamirlerin işlevlerini araştırırla

Grupla öğrenme etkinlikleri 

H Öğrenciler, okuyucuyu coşturan, heyecanlandıran, hüzünlendiren, sevindiren, mutlu kılan; ona acı ve hüzün veren küçük metin örnekleri yazarlar. Yazdıkları metinleri arkadaşlarına okurlar. Arkadaşlarının okuduğu metinler hakkında düşündüklerini paylaşırlar.

Ölçme-Değerlendirme

• 22, 23, 24, 25, 26. etkinlikler yapılır.
• Ölçme ve değerlendirme soruları cevaplandırılır.
• Lirik anlatımın özellikleri nelerdir?
• Lirik anlatımda dil hangi işlevlerde kullanılabilir, hangi işlevde kullanılır?
• Lirik anlatımda cümle-sözcük-sözcük öbeklerinin kullanımı öyküleyici anlatımdan farklı mıdır?

Planın

Uygulanmasına ilişkin Açıklamalar