Proje tabanlı öğrenme, öğrenciyi öğretme-öğrenme sürecinin merkezine alan, gerçek yaşamın konularına ve uygulamalarına yer veren bir öğrenme yaklaşımıdır. Öğrencilerin problem çözme becerilerini geliştirdiği için uygulama, analiz ve sentez düzeyindeki hedeflerin gerçekleşmesinde daha çok kullanılır (Demirel, 2005, s. 237).

Bu öğrenme yaklaşımında öğrenciler grup çalışmalarının yanı sıra bağımsız çalışmalar da yürütmekte ve öğrenmeyi yapılandırıp tasarlamaktadırlar.  Proje tabanlı öğrenme yaklaşımı, genel kavramlara, düşüncelere ve bir disiplinin ilkelerine odaklanır. Öğrencilerin problemin çözümü için araştırmaları, bilgi elde etmeleri ve bu bilgileri anlamlı bütünler haline getirerek bir ürün ortaya koyma görevlerini içerir. Öğrencilerin kendilerine özgü bir biçimde çalışmalarına ve kendi bilgilerini kurmalarına izin verir. Gerçekçi ürünlerle en son noktaya ulaşmalarını sağlar.

Bu modelin temel özelliği diğer disiplinlerle de bağlantılı  bir problem-senaryo üzerine inşa edilmesi ve öğrenci merkezli öğrenmeyi temele alarak küçük gruplarda öğrencilerin birlikte öğrenmeleridir. Öğrenci gerçek problemlerin çözümüne yönelik ders senaryoları içerisinde ağırlıklı olarak  düşünme, problem çözme, yaratıcılık, bilgiye erişim, işleme, yeniden harmanlama, sorgulama, uzlaşma gibi aktiviteler yapar ve hem bireysel hem de ekip çalışmasıiçin zaman ayırır (Demirel, 2005; Kotze, 2000; Stewart, 1999).

Proje tabanlı öğrenme, öğrenciler için yaratıcı bir öğrenme deneyimi kazanmalarını hedeflemektedir. Bu yaklaşımda, öğrenciler kendi öğrenme deneyimleri ile meşgul olurken öğretmenler, öğrencilerin projelerini gerçekleştirebilmeleri için onlara yardımcı olmaktadır. Öğrenciler projeleri gerçekleştirebilmek için ön planda iken, öğretmenler işleri kolaylaştırmak için arka planda yer almaktadır.

Bu model, okulda ve okul dışında, öğrencilerin birbirleriyle iyi ilişkiler kurmalarını sağlayabilecek bir yapıya sahiptir. Öğrencilerin öğrenme süreci boyunca hem kendi hem de diğer gruplardaki arkadaşları ile koordinasyon içinde çalışmalarına olanak sağlamaktadır.

Proje tabanlı öğrenme, eğitimde bütüncül bir değişimi ve yeniden yapılanmayı gerektirmektedir.

Proje tabanlı öğrenmenin özellikleri (McGrath, 2002, s. 42):

• Yapılandırmacı
• İşbirliğine dayalı
• Öğrenci araştırmasıyla yürütülen
• İçeriğin derin anlaşılmasını hedefleyen
• Multidisipliner
• Gerçek konu ya da başlık
• Sık değerlendirilen
• Uzun süreli

   i.      Konunun seçilmesi

Proje başlamadan önce öğretmen proje için bir konu seçer (gerçek yaşamdan bir problem, soru ya da çalışma alanı). Gerçek bir başlık olduğu için diğer konularla ve farklı disiplinlerle de ilişkili olabilecektir.

 ii.      Konunun tartışılması ve netleştirilmesi

Bütün sınıf olarak öğretmen ve öğrenciler proje üzerine konuşur ve amaçlarına yönelik beyin fırtınası yaparlar. Konuyla ilgi halen ne bildiklerini ya da bildiklerini düşündüklerini ve sonuçta ne bulacaklarını tartışırlar.

1. Projenin planlanması ve hazırlanması

Başlangıçta öğrencilere bir grup ürünü yaratmak için işbirliği yapacakları ve sonunda ürünlerini, öğrenmeye ya da başlıkla ilgili anlamaya gelen gerçek dinleyicilere sunacakları anlatılır. Proje tabanlı öğrenmede teknoloji üzerine yoğunlaşıldığı için öğrencilere anlamakta ya da ürünlerini yaratmakta kullanacakları teknoloji tanıtılır.

Öğrenciler daha önce benzer bir proje görmemişlerse, iyi hazırlanmış örnekleri incelemeleri sağlanabilir. Ancak bu aşamada öğrencilerin tek bir doğru duygusuna kapılmamaları için özen gösterilmelidir.

Öğrenciler gruplara ayrıldıktan sonra ilk proje çalışması olduğu durumlarda öğrencilerin birlikte çalışma becerisi gösterebilmelerinin ya da nasıl ilerleyeceklerini belirleyebilmelerinin zaman alacağı akılda tutulmalıdır. Proje ile ilgili süreçleri sahiplenmeden çalışmalarını basamaklar şeklinde sürdürürler.

1. Konunun araştırılması

Projeye uygun yöntemle çalışmalara başlanır.  Bazı projeler alan çalışmasıyla, bazıları görüşmelerle, bazı projeler okuma ve arama yaparak ya da modelleme ile başlayabilir. Öğrenciler her aşamada birbirleriyle tartışarak ilerleme gösterirler. Projede teknolojik bir kullanım söz konusuysa bunu öğrenmek için yeterli zamanı başlangıçta planlamak gerekir.

  v.      Öğrencilerin yönlendirilmesi

Zaman ilerledikçe öğrencilerin katılımı daha aktif hale gelir ve projeyi yürütmeye başlar. Bu noktada öğretmenler daha yoğun olarak bireysel ve gruplar halinde onları yönlendirmeli, kaynaklara ulaştırmalı ya da öğrenme hedefleri konusunda yüreklendirmelidir.

Öğretmenler daha önceleri sınıf önünde performans göstermek ve sınıftakilerin sessiz olmaları konusunda çaba harcamak yerine öğrencilerle birlikte çalışan, yeni düşünceleri tartışanbir noktada bulacaklardır. Öğretmenlerin konuyla ilgili ya da araştırma yapma ve öğrenme konusundaki bilgileri çok daha fazladır fakat öğrenen grubun bir parçası olarak da çalışırlar.

1. Projelerin değerlendirilmesi

Projeler sona yaklaşırken öğretmenler öğrencilerin birbirlerinin yaptıklarını değerlendirmelerini isteyebilir. Öğrenciler bu çalışmadan çok şey öğrenirler ve öğretmenlerin projelerle ilgili karar verirken kullanacakları kriterleri öğrenebilirler.

1. Yaratılan ürünün sunulması

En sonunda öğrenciler projelerini bir grup dinleyiciye sunarlar ve içerik, süreç ve kullanılan teknoloji ile ilgili sorulara yanıt üretebilirler (McGrath, 2002, s. 42-44).

Proje tabanlı öğrenmede değerlendirme, sadece öğrencilerin kavramları ve konuları anlayıp anlamadığıyla ilgili değildir. Öğrencilerin sınıf ve okul yaşantılarının dışında ihtiyaç duydukları, gerçek hayattaki becerilerinin gelişmesini ve belgelenmesiyle de ilgilidir. Öğretmenler, işbirliğine dayalı öğrenme becerileri, karışık problemleri çözme yeteneği, doğru karar verebilme yeteneği, etkili ve güzel sunumlar yapabilme yeteneği ile ilgili davranışları da değerlendirme boyutunda ele alabilirler (Demirel, 2005, s. 238).

Değerlendirmede en önemli nokta, sadece etkinliklerin değil ürünle birlikte bu ürünün ortaya konulması süreci de büyük önem taşımaktadır. Bu bağlamda değerlendirme ürün ve sürecin birlikte değerlendirildiği bir yapı içermektedir.

Proje tabanlı öğrenme modelinde sadece öğretmenin öğrencileri değerlendirmesini içermez aynı zamanda öğrencilerin kendilerini değerlendirme imkanı da sağlar. Değerlendirme öğrencilerin ‘ne anlıyorsun’, nasıl yapıyorum’ gibi soruları cevaplamalarında yardımcı olacak bir yapıya sahiptir.

Proje tabanlı öğrenme ile geleneksel anlayıştan farklı bir noktaya bir dönüşüm gerçekleştirilmektedir. Daha geleneksel bir okul deneyimine sahip olan öğrenciler için bu, talimatları izlemekten eğilimleri olduğu öğrenim aktivitelerine; ezberlemekten ve tekrar etmekten, keşfetmeye, tümleştirmeye ve sunmaya; dinleyip tepki vermekten iletişim kurmaya ve sorumluluk almaya; gerçeklerin, terimlerin ve içeriğin oluşturduğu bilgiden, işlemleri anlamaya; teoriden, teorinin uygulamalarına; öğretmene bağlı olmaktan güçlü olmaya geçiştir (Intel Corp, web, 2004).

Proje tabanlı öğrenim öğrencilere ve öğretmenlere çok sayıda avantajlar sunar. Öğrenciler için, proje tabanlı öğrenimin yararları şunlardır:

• Katılımları artar, özgüvenleri gelişir ve öğrenime karşı daha hoşnut yaklaşımları olur.
• Projelerle uğraşan öğrencilerin kendi öğrenimleri için, geleneksek sınıf derslerine göre daha fazla sorumluluk aldığı bu ortamda, diğer modellerin sağladığından daha fazla akademik kazanç elde edilir.
• Yüksek düzeyde düşünme, problem çözme, birlikte çalışma ve iletişim gibi karmaşık becerileri geliştirmek için uygun olanaklar sağlar.
• Öğrenim olanaklarına erişim için daha geniş bir ufuk, kültürel bakımdan farklı öğrencileri kaynaştırmak için uygun bir fırsat  yaratır.

Birçok öğrenci için, bu öğrenim stilinin çekiciliği, deneyimin orijinal olmasından kaynaklanıyor. Öğrenciler, belirli bir disiplinde çalışan kişilerin rollerini ve davranışlarını üstleniyor. Bir çevre sorunu hakkında belgesel bir video hazırlasalar da, kendi kültürlerindeki önemli tarihsel mekanları tanıtmak için bir gezi broşürü tasarlasalar da veya bir alışveriş merkezinin kurulmasının avantajlarını ve dezavantajlarını tanıttıkları bir multimedya sunumu geliştirseler de öğrenciler, sınıf dışında da önemi olan, gerçek hayattakine benzer aktivitelerle uğraşırlar.

Öğretmenler için ek avantajların arasında, gelişmiş profesyonellik ve meslektaşlarıyla birlikte çalışma olanağı ve öğrencilerle ilişkilerini kuvvetlendirmek için fırsatlar yer alır. Buna ek olarak, birçok öğretmen, öğrenim olanaklarında daha geniş bir ufuk sunarak farklı öğrencileri bir araya getiren bir model kullanmış olmaktan mutludurlar. Öğretmenler, proje tabanlı öğrenimden daha fazla avantaj sağlayan öğrencilerin, geleneksel yöntemlere ve yaklaşımlara uyum sağlayamayanlar olduğunu belirtiyorlar.

Proje tabanlı eğitimi sınıflarında uygulayacak öğretmenler, başarıya ulaşmak için yeni öğretim stratejileri kullanmak zorunda kalabilirler. Öğretmenin kılavuz veya yardımcı rolünü üstlenmesi, birçok eğitimciye öğretilmemişti, onları eğitmek için kullanılan yöntem de bu değildi. Kitaplara, derslere ve geleneksel sınavlara bağımlı olan doğrudan öğretim yöntemleri, çok amaçlı, disiplinler arası, proje tabanlı öğrenim ortamında işe yaramaz. Aksine, öğretmenler anlatmaktan daha çok yardımcı olurlar ve model olurlar. Öğrencilerin projeleri tamamlarken yapabilecekleri hatalardan ve yanlış yollara sapmalarından korkmamalıdırlar. Öğretmenler, projeler gelişirken kendilerinin de öğrencilerinin yanında öğrendiklerini hissedebilirler. Öğretmenlerin karşılaşabilecekleri mücadeleler arasında şunlar olabilir:

• İyi projeler çıkabilecek durumları tanımak.
• Problemleri, öğrenim olanakları olarak yapılandırmak.
• Disiplinler arası projeler geliştirmek için meslektaşlarıyla çalışmak.
• Öğrenim işlemini yönetmek.
• Uygun olduğu yerlerde teknolojileri de tümleştirmek.
• Orijinal sınama yöntemleri geliştirmek.

Aslında, öğretmenler, baştaki zorlukları başarıyla atlatabilmek için risk almaya gönüllü olabilirler. Destekçi bir yönetim, daha esnek programlar, örneğin blok programlar ve takım için planlama zamanları oluşturarak ve öğretmenlere profesyonel gelişim olanakları sunarak

yardım edebilir.

Demirel, Ö. (2005). Eğitimde Program Geliştirme. PegemA Yayıncılık, Ankara.

Intel Corporation (2004). Ünite ve Proje Planları: Proje Tabanlı ÖğreniminGücünden Yararlanmak. (Intel web dökümanı)

von Kotze A. ve Cooper L. (2000). Exploring the Transformative Potential of Project-Based Learning in University Adult Education. Studies in the Education of Adults, 32: 212-228.

McGrath D. (2002). Getting Started with Project-Based Learning. Learning & Leading with Technology, 30 (3): 42-45.

McGrath D. (2002). Launching a PBL Project. Learning & Leading with Technology, 30 (4): 36-39.

Stewart,  J.I. (1999). Teaching and Assessing Using Project-based Learning and Peer Assessment. Journal of Engineering Technology, 16: 40-4